Als je hem vijf jaar geleden gezegd zou hebben dat zijn levenspad hem in Nederland zou
brengen, om precies te zijn in Bergeijk, dan zou de voormalig advocaat Hussam Diab (37) , die inmiddels
Nederlander is geworden, je écht voor gek hebben verklaard. Toch voelt hij zich nu als een vis in het water bij de
Bergeijkse tak van Kringloop de Kempen. Het is de uitkomst van een bar vluchtavontuur
waarop hij zich slechts 24 uur kon voorbereiden. Een avontuur dat hij “voor geen miljoen
zou over doen”. Hussam’s moeder voorvoelde het dreigende gevaar en zei bij zijn abrupte
vertrek: “Geef me een stevige knuffel, misschien gaan we elkaar wel nooit meer zien!”
“Van mezelf ben ik actief en positief. Maar eerlijkgezegd waren de eerste maanden hier in
Nederland wel zwaar. Ik ben nu helemaal iemand anders en heb een heel ander leven.
Mijn oude leven moet ik vergeten, want als ik in het verleden vast blijf zitten dan kan ik
niet doorgaan. Dus ik moet écht die knop omzetten. Dat ben ik ook verplicht aan mijn
familie, mijn ouders en iedereen. Onderweg ben ik echt wel bang geweest en ben bijna
alles verloren. Maar op een gegeven moment heb je niks meer te verliezen en ga je in de
overlevingsmodus. Dit vluchtavontuur is het zwaarste wat ik ooit heb meegemaakt en ik
zou het voor nog geen miljoen nog een keer willen meemaken. Tegelijkertijd is het ook
een mooie ervaring, waar ik sterker uitgekomen ben. Ik sta nu veel makkelijker in het
leven.”
Hussam’s dagelijks leven speelt zich voornamelijk in en rond Kringloop de Kempen in
Bergeijk af waar hij vijf dagen per week werkt. Voor de vijf jaar dat hij nu in Nederland
is, spreekt hij erg goed Nederlands. Daar heeft hij veel studie-uren in gestoken. “Ik ben
hier in een warm bad terechtgekomen met hele lieve collega’s. Dit is echt een goede
basis om mijn leven weer op te bouwen.”
In eerste instantie had Hussam andere plannen: hij zou het liefst ook hier zijn vak van
advocaat uitoefenen. “Ik dacht dat ik daarvoor nog maar twee jaar naar de universiteit
zou hoeven te gaan voor een master, maar het bleek zes jaar met volledige dagen
studeren. Dat kan ik niet combineren met werk en dan heb ik geen geld. Dus dat is niet
mogelijk.”
Buiten het normale Kringloopwerk als spullen aannemen, sorteren, prijzen, in de winkel
zetten en de kassa doen, is Hussam ook degene die tolkt voor landgenoten die er klant of
vrijwilliger zijn. Syrisch natuurlijk maar ook als iemand Engels spreekt springt hij bij. Bij
de buren, het Acquinohuis (inloop- en participatiehuis), weten ze hem ook te vinden als
er getolkt moet worden. “Het is fijn om nuttig bezig te zijn.”
Aan de buitenkant van deze vrolijke en altijd hulpvaardige Hussam, is niet af te lezen wat
er aan zijn komst hiernaar toe allemaal voorafging. “Hier word ik wel ‘die vluchteling’
genoemd. En soms vragen mensen: ‘zitten jullie op de grond, heb je wel een tv?’ Syrië is
ontwikkeld net als Nederland, maar het is in oorlog. Anders zou ik nooit weggegaan zijn.
Vrienden maken was hier vooral in het begin heel moeilijk. Mensen horen slechte dingen
over vluchtelingen in de media.
Ik ben iemand die geen blad voor de mond neemt, maar in Syrië is er geen vrijheid van
meningsuiting. Je mag dus zeker geen kritiek uiten op het dictatoriale regime van
president Al Assad met al zijn de gewelddadigheden. Hele wijken waar tegenstanders
van de president wonen, worden van de buitenwereld afgesloten en uitgehongerd. Daar
kan ik niet tegen, dus hielp ik deze mensen.” Dat dit niet onopgemerkt bleef, hoorde
Hussam van een rechtenstudiegenoot die bij de politie werkt. Hij zei: “Hussam, jouw
naam staat op een lijst van mensen die we moeten oppakken. Je hebt 24 uur de tijd om
het land uit te vluchten.”
Het werd een avontuur dat hem steeds verder van Syrië en de beschaving bracht.
“Onderweg belde mijn ouders dat de politie thuis op de stoep stond. Toen was ik echt in
paniek. Ik voelde dat ik alles en iedereen verloren was: mijn familie, mijn vrienden en
mijn werk als advocaat.” Hij vluchtte naar Libanon, waar het niet veilig bleek. En in
vogelvlucht ging hij vervolgens naar Turkije, kwam op een overvolle boot terecht
richting Griekenland, ging daar met het vliegtuig naar Amsterdam en kwam via de
asielzoekerscentra in Ter Apel, Budel, Gilze en Echt uiteindelijk in Bergeijk terecht. (zie
het uitgebreide vluchtverhaal onderaan de pagina)
De weg naar Hussam’s familie en vrienden in Syrië is nu compleet voor hem afgesneden.
Met dictator Al Assad die er stevig in het zadel zit, andersdenkenden oppakt en geen
uitreis-visa verstrekt, ziet hij deze situatie niet snel verbeteren. “Het is nu onmogelijk om
mijn ouders te zien. Hopelijk gaat dat ooit veranderen.” Daarom is Hussam zielsblij dat
hij na vijf jaar zijn enige broer, die naar Turkije vluchtte, wél onlangs kon opzoeken.
“Dit avontuur had ik nooit verwacht. Binnen 24 uur is je leven ineens heel anders. In mijn
appartement in Syrië is veel gestolen en geplunderd. Maar nu vind ik het hier in Bergeijk
en bij Kringloop de Kempen helemaal prima. Je weet natuurlijk nooit wat de toekomst
nog kan brengen. Wie weet zit het er toch nog in om hier op een of andere manier
advocaat te worden of een eigen zaak op te zetten. De kans dat ik ooit naar Syrië terug
kan wordt steeds kleiner. Alle grote landen steunen president Al Assad. Maar ik hoop
mijn ouders toch nog ooit op een of andere manier te kunnen zien.”
Hussam’s avontuur begon in 2014. Binnen 24 uur moest hij zijn biezen pakken en
vluchtte hij naar Libanon. Hij dacht dat het maar voor korte duur was, maar Libanon was
onveilig. Ook daar had het regime van Al Assad invloed. Dus vluchtte hij verder, naar
Turkije. Hij ontmoette er twee landgenoten die net als hij op de vlucht waren. Met zijn
drieën kwamen ze in contact met een mensenhandelaar die hen naar Griekenland kon
varen. “Ik kende de verhalen van overvolle bootjes die de kust niet halen, dus ik was daar
niet gerust op. Maar deze man zei dat het veilig was, dat we met tien mensen in een flinke
boot zouden zitten en dat de overtocht maar vijf uur zou duren. Op de dag van vertrek
bleek de boot 40 man aan boord te hebben. Maar ik kon niet anders dan instappen. Ik
kreeg als antwoord: “je kunt ook gewoon hier blijven of gaan zwemmen.” Mijn geld was
ik in ieder geval al kwijt. Dus ik ben toch ingestapt. De overtocht duurde maar liefst 14
uur. Daar heb ik niet veel van meegekregen. Ik kan niet tegen de zee, wordt duizelig en
was binnen no-time buiten bewustzijn. Gelukkig waakten die andere twee over mijn
veiligheid. We werden afgezet op een eiland en aan ons lot overgelaten. Het bleek er
namelijk onherbergzaam en bovendien onbewoond. Het was er koud en we hadden niks
te eten of drinken. Natuurlijk was ik bang. Maar er waren ook vrouwen en kinderen bij,
daar had ik meer mee te doen. En als je zo letterlijk in hetzelfde schuitje zit, geeft dat met
elkaar een bepaalde kracht en steun. Je komt in een overlevingsmodus terecht. We
belden naar de Griekse politie en werden een dag later opgepikt en aan land gebracht.
Omdat wij oorlogs-vluchtelingen zijn, is dat makkelijker dan als je een economisch
vluchteling bent.
Ik kwam in Athene terecht waar iemand me aan een ticket naar Amsterdam en een valse
ID kon helpen. Ik leek helemaal niet op de foto die erop stond. In mijn eentje moest ik
naar het vliegveld toe. Bij de douane in de rij stond ik tussen allemaal van die grote
mensen: Nederlanders op weg naar huis. Dat waren spannende momenten, ik kwam
door de douane. Maar pas toen het vliegtuig los van de grond kwam, durfde ik weer
adem te halen.”
Hussam zette dus in augustus 2014 voor het eerst voet op Nederlandse bodem. Het was
wel midden in de nacht toen hij moederziel alleen op Schiphol aankwam. Treinen reden
niet meer. Hij nam nietsvermoedend een taxi die hem naar een hotel zou kunnen
brengen in het centrum van Amsterdam. Hij zag tot zijn schrik de meter in de taxi de
hoogte in schieten. In Syrië zijn taxi’s spotgoedkoop. Voor 75 euro stond Hussam op de
Dam, maar alle hotels zaten vol en besloot hij die nacht dan maar op de Dam door te
brengen. Hij had al twee dagen niet gegeten of geslapen. ‘s Ochtends stapte hij voor een
kop koffie en wat te eten een onvervalste Coffeeshop binnen. Hij vond het wel vreemd
dat het er blauw zag van de rook. Al gauw werd duidelijk dat hij beter naar een andere
plek kon gaan.
Daarna nam hij de trein naar het asielzoekerscentrum (azc) in Ter Apel. De eerste ‘halte’
waar je je als vluchteling moet melden. Daar verbleef hij drie dagen. Vervolgens werd hij
verwezen naar het azc in Budel. “Je moet daar dan een kamer delen met vier of vijf
mensen die je helemaal niet kent. Je blijft daar maar de hele dag rondhangen en hebt
helemaal niks te doen. Je deelt daar alles met heel veel mensen, ook het sanitair. Dat was
niet echt fris.” Na anderhalve maand ging hij naar Gilze, waar hij bevraagd werd over zijn
situatie en achtergrond. Hij moest daar wachten op de beslissing van de rechtbank.
Hussam kreeg zijn verblijfsvergunning en werd toen naar het azc in Echt (L) verwezen
om aan een gemeente gekoppeld te worden. Na zes maanden werd dat Bergeijk en kreeg
hij een appartement toegewezen. Het was intussen juni 2015. Na een maand of drie, vier
kreeg hij van de gemeente de tip om vrijwilligerswerk te gaan doen bij Kringloop de
Kempen. Dat deed Hussam op zaterdags met veel plezier. Doordeweeks ging hij vier
dagen naar Nederlandse les. Intussen werkt hij vijf dagen bij de Kringloop, studeert
hij Nederlands in de tijd die dan nog over is en is hij intussen Nederlands staatsburger geworden.